Słuchanie Gurujiego B.K.S. Iyengara podczas kilkudniowego warsztatu było niczym uczestnictwo w pełnej napięcia i wymagającej symfonii, porównywalnej do dzieł Mahlera. Różne tematy przeplatały się ze sobą, jedne wyraźnie dominujące, inne subtelnie wplecione w tło. Fale myśli wznosiły się i opadały, czasem majestatycznie, a innym razem niemal niezauważalnie. Bywały momenty, gdy Guruji, drążąc i polerując nową ideę drzemiącą w jego wnętrzu, przypominał mistrza nowoczesnego jazzu – improwizującego, ale jednocześnie precyzyjnego i doskonale świadomego każdego dźwięku, każdej frazy.
Tematem warsztatu było: "Joga uczy nas zatrzymywać umysł, tak byśmy mogli odkryć, skąd pochodzimy." Guruji podkreślał: "Włączanie i wyostrzanie inteligencji powinno zaczynać się od pierwszych zajęć." Następnie wprowadzał nas w sposób nauczania początkujących, ukazując, jak wiedza duchowa wyraża się poprzez ciało. Hatha joga unosi ciało na poziom ducha, tak jak słońce oświetla księżyc – nie byłoby światła księżyca bez promieni słonecznych, podobnie jak nie istniałaby świadomość w ciele bez umysłu.
Od pierwszych chwil praktyki uczymy się mierzyć i dostrajać nasze ciało. Wyrównywanie jest aktem etycznym, a jego brak prowadzi do chaosu i dysharmonii. Prawidłowe ustawienie ciała pozwala na właściwy przepływ energii, prowadząc do symetrii – fundamentu naszej praktyki. Zrównoważona energia ciała przekłada się na stabilność i równowagę umysłu, prowadząc do wewnętrznego spokoju. W tej "przestrzeni świadomości" przeciwieństwa zostają wchłonięte, a citta odczuwa grawitacyjne przyciąganie Atmana. W każdej asanie Iyengar łączył inteligencję głowy ze świadomością serca, podkreślając, że mądrość rezyduje w sercu, siedzibie Duszy, podczas gdy inteligencja znajduje się w głowie.
W trakcie pranajamy, czyli ćwiczeń oddechowych, to połączenie staje się szczególnie namacalne – przy wydechu głowa spotyka serce, scalając przednią i tylną część mózgu w jedność. W asanach przednia część mózgu pełni funkcję analityczną, podczas gdy tylna odpowiada za refleksję. Tylko ich równowaga gwarantuje właściwe wykonanie pozycji. Iyengar nieustannie powracał do pozycji góry (Tadasany) między innymi asanami stojącymi, dając czas na uchwycenie subtelnych wrażeń i wyciągnięcie wniosków.
Mózg analityczny jest niczym ostrze badawcze abhyasy (praktyki), natomiast mózg refleksyjny przesyła te odkrycia do citty poprzez vairagyę (wyrzeczenie, oderwanie). Gdy obie te jakości harmonijnie przejawiają się w praktyce, możemy doświadczyć prawdziwego szczęścia.
Obserwowanie swoich odczuć i działań podczas praktyki sprawia, że staje się ona bardziej świadoma i twórcza, zamiast pozostawać tylko mechaniczną sekwencją ruchów. Guruji nazywał to "byciem obecnym pośród kolejnych pozycji". Odpowiednia sekwencja – krama – zapewnia zdrowe, harmonijne odczucia, a transformacja – parinama – staje się naturalnym procesem, pozwalającym na stopniowe przekraczanie własnych ograniczeń bez niepotrzebnego ryzyka. Na drodze samopoznania pojawiają się wyobrażenia (vikalpa), uzasadnione wątpliwości oraz rozróżnianie, prowadzące do głębszego zrozumienia siebie.
Guruji często powtarzał: "Niech twoje komórki żyją, zanim umrą." Aby w pełni stać się "żywym", musimy nauczyć się słuchać i rozwijać wrażliwość. "Rozluźnij język, a umysł stanie się spokojny; zmiękcz wewnętrzne uszy, a ego się zmniejszy." Przez całe swoje życie mistrz zachęcał nas do podążania ścieżką jogi. Zamykając warsztat, podkreślił, że świadomość jest ogromna i nieograniczona, dlatego nie powinniśmy popadać ani w nadmierną skromność, ani w pychę. Nie możemy być ani jednością ze wszystkim, ani całkowicie odrębną jednostką – powinniśmy uczyć się równoważyć te dwie cechy: przyjmować życie z pokorą, ale jednocześnie działać z godnością i determinacją.
John Evans
Tłumaczenie tekstu Leszek